Alcohol en gezondheid in 6 feiten

De één moet niks van alcohol weten en raakt geen druppel aan, de ander komt de dag niet door zonder een flinke hoeveelheid drank en is daar ook de hele dag mee bezig. Dat zijn de extremen. Een veel grotere groep doet wat in onze cultuur als ‘normaal’ wordt gezien: alcohol associëren met gezelligheid, vrije tijd en ontspanning. En gebruikt dus alcohol zonder al te veel over de gevolgen van alcohol na te denken. Dit noem je dan recreatief gebruik.

In dit artikel kun je lezen dat ook weinig alcohol al gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. En gaan we in op een paar veelvoorkomende misverstanden over alcohol in relatie tot onze gezondheid.

Wat zijn nu precies de gevolgen van alcohol voor je gezondheid?

Overmatig gebruik van alcohol heeft op verschillende gebieden een nadelig effect op je gezondheid:

• Gewicht
  Alcoholhoudende dranken bevatten vaak veel calorieën. Daarnaast remt alcohol de vetverbranding, waardoor die extra calorieën worden opgeslagen. Wie na verloop van tijd nog meer gaat drinken, zal echter vermageren. Alcohol vult en de eetlust wordt minder. Daarnaast nemen de door alcohol beschadigde darmen en maag minder goed voedingsstoffen op.
• Problemen met de lever
  Door overmatig drinken kan de lever onherstelbaar beschadigen.
• Maagslijmvliesontsteking
  Dat leidt tot een opgeblazen gevoel, zuurbranden, maagpijn en oprispingen.
• Problemen in de hersenen
  Er is kans op concentratie- en geheugenproblemen en op de nog langere termijn kans op vroegtijdige dementie en het syndroom van Korsakov. Dat syndroom lijkt op dementie, maar er kan daarnaast onder meer sprake zijn van veranderd gedrag en problemen met lopen en het evenwicht.
• Kanker
  Er is een verhoogde kans op mond-, keel-, strottenhoofd- en slokdarmkanker. Vrouwen hebben daarnaast een verhoogd risico op borstkanker. Bij wie naast het drinken ook nog rookt stijgt tevens de kans op lever- en dikke darmkanker.
• Vruchtbaarheid
  Het drinken van alcohol vermindert bij zowel de man als de vrouw de vruchtbaarheid.

Zes veel gemaakte denkfouten over alcohol en gezondheid.

Al de bovengenoemde nadelige gevolgen van alcohol op je gezondheid zijn onomstotelijk vastgesteld. Toch bestaan er rondom de effecten van alcohol op de gezondheid bij sommigen nog een paar misverstanden, misschien bij jou ook wel? Laten we die nog eens langslopen.

Eentje kan toch geen kwaad?

Alcohol is voor ons lichaam een giftige stof. Ieder alcoholisch drankje is dus schadelijk voor je lichaam. Als je slechts zo nu en dan een enkel glas drinkt, dan zal je lichaam dit in principe goed kunnen afbreken. Maar hoe meer je drinkt hoe schadelijker dit wordt. Zeker als je dagelijks drinkt, of vaak meerdere alcoholische drankjes op een dag.

Je leest toch dat alcohol zelfs positieve invloeden heeft op je gezondheid?

Daar is helaas geen enkel bewijs voor. Er bestaat niet zoiets als een ‘gezonde’ hoeveelheid alcohol. De gedachte dat 1 of 2 glazen wijn per dag de kans op hart- en vaatziekten zou verkleinen is niet juist. Bij de onderzoeken die leken te laten zien dat de kans op hart- en vaatziekten bij matige drinkers kleiner was, bleek dat te maken hebben met de over het algemeen gezondere leefstijl van matige drinkers. Niet met hun alcoholgebruik. Deze matige drinkers rookten namelijk ook minder, hadden minder overgewicht en bewogen meer. Als daar rekening mee werd gehouden in de beoordeling van de onderzoeksresultaten, dan bleek dat ook het nuttigen van een matige hoeveelheid alcohol het risico op hart- en vaatziekten juist vergroot. Elk alcoholisch drankje draagt bij aan gezondheidsrisico’s.

Ik kan beter wijn of bier drinken dan écht sterke drank!

Bier en wijn zijn net zo slecht voor je als sterke drank. Er zit minder alcohol in wijn en bier, maar het glas waar het in zit is groter. Daardoor drink je er meer van.

Ik drink altijd veel water voordat ik alcohol ga nemen, dan kan het geen kwaad.

Helaas maakt het voor de gezondheid niets uit of je veel water drinkt rondom het gebruik van alcohol. Je lever heeft ongeveer anderhalf uur nodig om een standaardglas alcohol af te breken (Iedere drank wordt in een ‘eigen’ glas geschonken: een standaardglas. Bier zit in een groter glas dan jenever. Die glazen zijn zodanig van maat dat ze rond de 10 gram alcohol bevatten).

Daarbij loopt de lever schade op. Het maakt daarbij niet uit of je veel of weinig water drinkt. Misschien is de verwarring ontstaan omdat je de neiging hebt minder alcohol te drinken als je bijvoorbeeld steeds afwisselt met water. Da’s dus wel iets minder ongezond dan als ieder glas dat je drinkt alcohol bevat!

Je slaapt goed nadat je alcohol hebt gebruikt.

Nee, da’s niet waar. Je wordt weliswaar slaperig van alcohol, maar de kwaliteit van je slaap gaat juist achteruit. Alcohol onderdrukt de REM-slaap. Als iemand gedronken heeft dan begint de REM-slaap later en heeft iemand in totaal minder REM-slaap. Je wordt minder uitgerust wakker.

Alcohol helpt als je gestrest bent.

Alcohol is, zoals ook sommige andere verslavende stoffen, een stemmingsversterker. Dat betekent ook dat alcohol je stress juist verergert. Misschien is het misverstand ontstaan omdat alcohol even verdooft. Zo voel je de stress een korte tijd wellicht niet. Maar die verdoving is snel uitgewerkt en dan heb je dus steeds meer alcohol nodig om die verdoving vast te houden. En daarna komt de stress net zo hard of harder weer terug. Bijvoorbeeld ook omdat je slechter gaat slapen door alcohol. En slecht slapen verergert het stressgevoel.

Wil je stoppen met het gebruik van (teveel) alcohol?

Als jouw alcoholgebruik nog valt in de eerder genoemde categorie recreatief gebruik, dan kun je prima zelf stoppen met het drinken van alcohol. Doe bijvoorbeeld eens de zelftest om inzicht in je alcoholgebruik te krijgen en hulp bij minderen en stoppen. Als je een periode mindert of stopt kun je zelf ervaren hoe het is om geen alcohol te drinken, hoe lastig dit voor je is en wat het eventueel oplevert. Mensen gaan hierna vaak bewuster om met hun alcoholgebruik.

Als je verslaafd bent aan alcohol is er sprake van een lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid. Je krijgt last van fysieke ontwenningsverschijnselen wanneer je niet drinkt. Stoppen met alcohol als je verslaafd bent, is lastig en gaat vaak niet van de ene op de andere dag. Vanwege ontwenningsverschijnselen kan stoppen met alcoholgebruik bij een verslaving veel klachten geven en zelfs gevaarlijk zijn. Ook kan de drang om toch weer alcohol te gebruiken heel sterk zijn. Je hebt goede begeleiding nodig als je wilt stoppen met drinken als je verslaafd bent. Raadpleeg je huisarts voor een advies.

Dit artikel is geschreven door Frank Koster

Mijn naam is Frank Koster en ik ben psycholoog bij minderdrinken.nl. Ik ben inmiddels alweer 21 jaar actief in de psychologie en heb veel ervaring opgedaan in het behandelen van verslavingen. Nu schrijf ik onder andere over de gevolgen van alcohol en ondersteun mensen in hun traject bij het minderen of stoppen van hun alcoholgebruik.