Hoe werkt alcohol?

Heb je je wel eens afgevraagd hoe alcohol werkt en wat het in je lichaam doet? Alcohol is een veelvoorkomende stof die al duizenden jaren door mensen wordt gebruikt. De werking van alcohol op het menselijk lichaam is complex en heeft invloed op verschillende organen en systemen. In dit artikel leggen we uit hoe alcohol werkt: van de opname in het lichaam tot de effecten op je hersenen en andere organen.

Opname en verspreiding van alcohol in het lichaam

Zodra je een alcoholisch drankje drinkt gaat dat via de mond naar je slokdarm en vervolgens naar je maag. Een klein deel van de alcohol wordt al in de maag opgenomen, maar het grootste deel komt terecht in de dunne darm. Vanuit de dunne darm wordt de alcohol snel opgenomen in je bloedbaan en wordt dan gelijkmatig door je lichaam verdeeld. Bijna al je organen en weefsel komen met de alcohol in aanraking. Vooral je lever speelt een belangrijke rol. Alcohol is voor je lichaam een gifstof en je lever gaat aan de slag om de alcohol je lichaam uit te krijgen.

Dat alcohol snel in je lichaam wordt opgenomen heb je vast zelf wel eens gemerkt als je bijvoorbeeld op een lege maag een glas met een alcoholisch drankje nam! Maar hoe snel het precies gaat hangt van een paar dingen af:

• de hoeveelheid alcohol;
• de snelheid waarmee je drinkt;
• of je een gevulde of juist lege maag hebt;
• je lichaamsgewicht en je lichaamsbouw;
• of je man of vrouw bent: vrouwen hebben over het algemeen meer alcohol in het bloed dan mannen, als ze toch dezelfde hoeveelheid alcohol gedronken hebben.

Effecten van alcohol op de bloedsomloop

Je krijgt het misschien snel warm nadat je alcohol hebt genomen of gaat blozen. Dat komt doordat alcohol een direct effect op je bloedsomloop heeft. Je bloedvaten verwijden zich, waardoor je bloeddruk daalt.

Ook op het suikergehalte in je bloed heeft alcohol effect. Je lever verwerkt de alcohol en maakt daardoor tijdelijk geen glucose (bloedsuiker) aan, waardoor je bloedsuikerspiegel verstoord raakt. Als je veel alcohol gedronken hebt kan zelfs een hypoglycemie ontstaan: je bloedsuikergehalte is dan zo laag dat je kunt gaan trillen, zweten of hartkloppingen kunt krijgen. In het ergste geval kun je zelfs bewusteloos raken. Vooral mensen die diabetes hebben kunnen hier mee te maken krijgen.

Werking van alcohol op de hersenen

Vooral je hersenen reageren op de alcohol. Dat komt doordat alcohol het proces verstoord waarin signalen van de hersenen worden doorgegeven naar andere delen van het lichaam, bijvoorbeeld spieren en organen. Hierdoor ervaar je een ontspannen gevoel. Maar eigenlijk is het een dempend effect. Je merkt dit aan een aantal dingen:

• Je kunt minder goed logisch nadenken of besluiten nemen.
• Je hebt minder beheersing over impulsen: je wordt ongeremder.
• Je geheugen werkt minder goed. Zo komt het dat je na een avondje flink doorzakken je niet meer zo veel herinnert van de avond. Je kan zelfs een black-out krijgen: je bent hele stukken uit je geheugen kwijt.
• De coördinatie van spieren wordt minder, waardoor je bijvoorbeeld ongecontroleerd gaat bewegen.
• Na het drinken van heel veel alcohol kunnen zelfs vitale functies zoals ademhaling en hartslag in gevaar komen: deze worden namelijk ook vanuit de hersenen aangestuurd.

Korte-termijn effecten van alcohol in je lichaam

Naast de directe effecten van alcohol op de hersenen en daarmee gedrag en lichaamsfuncties zijn er nog andere effecten die je diezelfde dag of de dag erna ervaart:

Uitdroging

Alcohol stimuleert de vochtafscheiding, wat zorgt voor uitdroging. De symptomen van een kater, zoals hoofdpijn en dorst, ontstaan hierdoor.

Maag-darmklachten

Omdat alcohol het maagslijmvlies irriteert, kun je je misselijk voelen of zelfs moeten overgeven.

Verstoring van de slaap

Hoewel alcohol het inslapen kan vergemakkelijken, slaap je wel minder diep. Vooral het tweede deel van je slaap is dan onrustig waardoor je niet fit wakker wordt.

Verminderde weerstand

Alcohol kan het immuunsysteem tijdelijk verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties.

Lange-termijn effecten van overmatig alcoholgebruik

Eerder in deze tekst vertelden we al dat alcohol voor onze lichaam en geest een giftige stof is waar het zo snel mogelijk weer vanaf wil. Daar zet het je lever voor aan het werk, die daardoor andere dingen minder goed kan doen, zoals het regelen van je bloedsuiker. En bovendien maakt je lever, terwijl het de alcohol afbreekt, weer andere stoffen aan die ook schadelijk zijn voor je lichaam. Als je vaak en veel alcohol gebruikt kan dat leiden tot ernstige gezondheidsproblemen op de lange termijn:

• Leverschade: De lever speelt een belangrijke rol in veel lichaamsfuncties die hierdoor minder goed of helemaal niet meer werken.
• Hartproblemen: Verhoogd risico op hoge bloeddruk, hartfalen en beroertes.
• Ontsteking van de alvleesklier, chronisch of accuut.
• Verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker: Vooral mond-, keel-, slokdarm- en leverkanker.
• Neurologische problemen: Waaronder neuropathie (tintelingen of pijn in de zenuwen) en blijvende cognitieve stoornissen zoals geheugenproblemen of aandachtsproblemen.
• Psychische problemen: Verhoogd risico op depressie, angststoornissen en alcoholisme.

De werking van alcohol in ons lichaam is complex en veelzijdig. Van de opname in het maag-darmstelsel tot de effecten op de hersenen en andere organen, alcohol beïnvloedt vrijwel alle lichaamssystemen. Wees je dus bewust van de risico's en effecten van alcoholgebruik. En proost op je gezondheid met een alcoholvrij drankje!

Wil je hulp bij minderen of stoppen met drinken? Start nu de zelftest.

Dit artikel is geschreven door Frank Koster

Mijn naam is Frank Koster en ik ben psycholoog bij minderdrinken.nl. Ik ben inmiddels alweer 21 jaar actief in de psychologie en heb veel ervaring opgedaan in het behandelen van verslavingen. Nu schrijf ik onder andere over de gevolgen van alcohol en ondersteun mensen in hun traject bij het minderen of stoppen van hun alcoholgebruik.